Rodzaje soczewek kontaktowych – podział i typy

Na rynku możemy się spotkać z wieloma rodzajami soczewek kontaktowych. Możemy wyróżnić soczewki jednodniowe, soczewki korekcyjne, miękkie, twarde oraz wiele ich podtypów. Typy soczewek kontaktowych podzieliliśmy w poniższym artykule na następujące podziały.

Podział soczewek pod względem materiału wykonania

Poniżej podział soczewek pod względem materiału wykonania.

Soczewki miękkie – miękkie soczewki kontaktowe, wykonane z komfortowych materiałów charakteryzujących się większą elastycznością i miękkością niż ich twarde odpowiedniki. Oferują wyższy komfort noszenia i zdolność do efektywnego dotleniania oka. Dzielą się na hydrożelowe oraz silikonowo-hydrożelowe.
- Hydrożelowe – soczewki kontaktowe hydrożelowe charakteryzują się zdolnością do absorpcji wody i elastycznością. Zapewniają wyższą przepuszczalność tlenu niż inne soczewki, wspierając dotlenienie oka. Ich zawartość wody wpływa na właściwości; te o niskiej zawartości mogą służyć jako opatrunki przy uszkodzeniach rogówki.
- Silikonowo-hydrożelowe – soczewki kontaktowe silikonowo-hydrożelowe są cenione za trzy główne aspekty: optymalną przepuszczalność tlenu, co jest korzystne dla zdrowia rogówki; wygodę noszenia, dzięki dobrej zwilżalności i minimalizacji problemów z odwodnieniem; oraz efektywne właściwości opatrunkowe, ograniczając potencjalne komplikacje i promując bezpieczeństwo oczu poprzez redukcję hipoksji (niedotlenienia) i związanego z nią obrzęku rogówki.
Soczewki twarde (sztywne) – twarde soczewki kontaktowe, cenione za precyzyjną korekcję wzroku i zdolność do dostosowania do różnorodnych warunków okulistycznych, dzielą się na dwie główne kategorie: gazoprzepuszczalne oraz nieprzepuszczalne dla gazów.
- gazoprzepuszczalne (z wykorzystaniem krzemu i maślanu octanu celulozy) – soczewki kontaktowe gazoprzepuszczalne (RGP – Rigid Gas Permeable) pozwalają na dotlenienie rogówki dzięki stosunkowo dobrej przepuszczalności tlenu. Są wykonane z różnych materiałów, takich jak krzem lub maślan octanu celulozy, które zapewniają dobrą ostrość wzroku i zdolność do korekcji astygmatyzmu czy presbiopii. Oferują one wysoką jakość widzenia i są odporne na osady białkowe, mogą być początkowo mniej komfortowe niż soczewki miękkie i wymagają dłuższego okresu adaptacji.
- nieprzepuszczalne dla gazów (ze szkła organicznego polimetakrylanu metylu) – są wykonane z materiałów, które nie pozwalają na przechodzenie tlenu przez soczewkę. Często są one bardziej wytrzymałe i oferują doskonałą jakość widzenia, ale mogą ograniczać przepływ tlenu do oka, co może prowadzić do dyskomfortu lub problemów dlatego są coraz rzadziej używane.

Podział na soczewki twarde gazoprzepuszczalne i nieprzepuszczalne dla gazów jest pewnym uproszczeniem i może nie być do końca precyzyjny, ponieważ różne materiały i technologie produkcji mogą sprawiać, że granica między tymi kategoriami jest płynna.

Podział soczewek pod względem czasu noszenia

Poniżej podział soczewek pod względem czasu noszenia.

Jednodniowe, jednorazowe – soczewki jednodniowe charakteryzują się tym, że są używane jedynie przez jeden dzień i następnie są wyrzucane. Ze względu na brak potrzeby czyszczenia czy przechowywania w roztworze uznawane za najłatwiejsze w użyciu oraz za najbardziej higieniczny system wymiany soczewek ponieważ codzienna wymiana soczewek wykazuje większą skuteczność w zapobieganiu infekcjom oczu, alergiom czy zmniejsza ryzyko powstawania osadów powierzchniowych.
Wielokrotnego użytku/wymiany – soczewki wielokrotnego użytku, stanowiące odmianę soczewek kontaktowych, mogą być noszone przez dłuższe okresy, z reguły pomiędzy kilkoma tygodniami a miesiącami, przed koniecznością wymiany. Ze względu na konieczność regularnego czyszczenia i przechowywania w dedykowanym roztworze, służą zapobieganiu infekcjom oka. Co więcej, choć soczewki wielokrotnego użytku mogą być tańsze niż ich jednorazowe lub jednodniowe odpowiedniki, wymagają one znacznie więcej zaangażowania i uwagi w kontekście pielęgnacji
- soczewki dwutygodniowe – soczewki dwutygodniowe to rodzaj soczewek kontaktowych, które mogą być noszone przez okres dwóch tygodni przed wymianą.
- soczewki miesięczne – mogą być noszone przez okres jednego miesiąca przed wymianą. Po 30-stu dniach od momentu pierwszego użycia soczewek, należy je wymienić na nowe
- soczewki kwartalne – przeznaczone do noszenia maksymalnie przez 3 miesiące
- soczewki półroczne – przeznaczone do noszenia przez okres około sześciu miesięcy.
- soczewki roczne (konwencjonalne) – przeznaczone do noszenia przez okres jednego roku. Najstarsza grupa soczewek miękkich.

Podział soczewek pod względem korekcji wad wzroku

Poniżej podział soczewek korekcyjnych, służących do korygowania wad wzroku.

Soczewki sferyczne – to rodzaj soczewek kontaktowych, które mają jedną krzywiznę na całej powierzchni, co oznacza, że są w kształcie kuli. Są to najczęściej stosowane soczewki kontaktowe i służą do korekcji dalekowzroczności lub krótkowzroczności.
Soczewki toryczne – to specjalny rodzaj soczewek kontaktowych, które są zaprojektowane do korygowania astygmatyzmu rogówki oka. Soczewki toryczne mają różną moc w różnych częściach soczewki, co pozwala na skorygowanie astygmatyzmu i uzyskanie ostrego obrazu.
Soczewki multifokalne (progresywne) – ten typ soczewek pozwala pacjentom widzieć wyraźnie obiekty zarówno bliskie, jak i odległe, przenosząc wzrok pomiędzy dwoma odrębnymi segmentami soczewki.
- Soczewki bifokalne – popularne wśród seniorów, posiadają dwa segmenty: dolny do czytania oraz górny do widzenia na daleko, umożliwiając korekcję wzroku na obie odległości.
- Soczewki trifokalne – oczewki trifokalne umożliwiają jednoczesną korekcję trzech zakresów widzenia: bliskiego, pośredniego i dalekiego, adresując różne potrzeby oczu, szczególnie w starszym wieku. Korekta widzenia pośredniego, np. podczas pracy przy komputerze

Podział soczewek pod względem zastosowania

Poniżej różne rodzaje soczewek, podzielone pod względem zastosowania.

Kosmetyczne

Soczewki kosmetyczne to soczewki kontaktowe, które zmieniają wygląd oczu, umożliwiając modyfikację ich koloru lub wzoru głównie dla celów estetycznych. Mogą być stosowane do maskowania defektów oka oraz dostępne są z mocami optycznymi lub bez. Ich główne zastosowanie obejmuje poprawę lub zmianę estetyki oka, jednocześnie mogąc pełnić funkcje korekcyjne.

Terapeutyczne

Soczewki terapeutyczne, nazywane także opatrunkowymi, są rodzajem soczewek kontaktowych wykorzystywanych w celach leczniczych, głównie do opatrywania oka, zapewnienia ulgi w bólu, ochrony mechanicznej oraz wsparcia gojenia tkanek, szczególnie w kontekście zaburzeń rogówki.

Protetyczne

Soczewki protetyczne maskują defekty oraz nieprawidłowości oka, zapewniając korzyści estetyczne i funkcjonalne poprzez ochronę i poprawę wyglądu. Są dostosowywane indywidualnie, uwzględniając specyficzne potrzeby w zakresie kształtu i koloru. Ich zastosowanie wymaga recepty i specjalistycznego dopasowania.

Diagnostyczne

Soczewki diagnostyczne są narzędziem używanym przez specjalistów okulistów do oceny i diagnozowania warunków ocznych podczas badań takich jak gonioskopia czy biomikroskopia. Umożliwiają one szczegółowy widok struktur oka, zapewniając precyzyjność w identyfikowaniu różnych zaburzeń wzroku. Nie są przeznaczone do codziennego użytku przez pacjenta, lecz stanowią kluczowe narzędzie diagnostyczne w praktyce klinicznej.

Ortokorekcyjne

Soczewki ortokorekcyjne (Ortho-K) to specjalne, gazoprzepuszczalne soczewki kontaktowe służące do tymczasowej korekty krótkowzroczności poprzez zmienianie kształtu rogówki oka poprzez noszenie ich w nocy. Efekt utrzymuje się przez dzień, a rogówka wraca do swojego pierwotnego kształtu po przerwaniu ich noszenia,

Jak wybrać soczewki dla siebie?

Wybór soczewek kontaktowych powinien być świadomy i oparty na konsultacji z okulistą lub optometrystą podczas badania wzroku, uwzględniając indywidualne parametry oka i możliwe przeciwwskazania, jak cukrzyca czy alergie. Rodzaje soczewek różnią się między sobą czasem noszenia i pielęgnacją – soczewki jednodniowe gwarantują wygodę i higienę, a soczewki wielokrotnej wymiany są bardziej ekonomiczne.

Warto dostosować typ soczewek do swoich potrzeb i stylu życia, biorąc pod uwagę takie aspekty jak alergie, nawyki czytelnicze czy długość pracy przy komputerze, oraz biorąc pod uwagę różne opcje, w tym soczewki bifokalne, multifokalne czy kolorowe.

Wkładanie i wyjmowanie soczewek kontaktowych kontaktów

Przed wkładaniem soczewek kontaktowych do oka, umyj i wysusz ręce. Nad zlewem, zaczynając od prawego oka, umieść soczewkę na palcu wskazującym, otwórz powieki i delikatnie umieść soczewkę na oku. Aby usunąć, sprawdź czy soczewka jest wyśrodkowana, opuść dolną powiekę, przesuń soczewkę w dół, delikatnie chwytaj i zdejmij. Oczyść soczewkę roztworem i umieść w etui. Powtórz dla drugiego oka.

Dokładną instrukcję i porady odnośnie zdejmowania soczewek kontaktowych możesz przeczytać w naszym wpisie Jak zdjąć soczewkę kontaktową z oka? oraz Jak założyć soczewki kontaktowe?

Pielęgnacja soczewek kontaktowych

Pielęgnacja soczewek kontaktowych jest kluczowa dla komfortu noszenia i zdrowia oczu. Ważne jest, by zawsze myć ręce przed manipulacją soczewkami. Istnieją różne systemy pielęgnacji, w tym roztwory wielofunkcyjne i nadtlenku wodoru. Należy czyścić soczewki pocierając je pomiędzy palcami, by usunąć osady i mikroorganizmy, a potem dokładnie spłukać roztworem. Nigdy nie należy używać roztworów po dacie ważności. Właściwa pielęgnacja oraz systematyczna wymiany soczewek gwarantuje zachowanie zdrowia oczu.

W razie wątpliwości, warto skonsultować sposób pielęgnacji soczewek kontaktowych się z lekarzem lub optometrystą, aby upewnić się, że metoda pielęgnacji jest odpowiednia dla danego typu soczewek i materiału, z którego są wykonane.